Jeans Tarihi

Günümüzde hemen hemen herkesin giydiği jeans (kot pantolon) artık vazgeçilmez olduğunu söyleyebiliriz. Herkesin severek giydiği bu kıyafetin hiç tarihçesini merak ettiniz mi ? Gelin beraber tarihçesine bakalım.Sözcük anlamına bakıcak olursak Kot, İngilizce’deki Denim kelimesinin Türkçe’deki karşılığı olarak kullanılır. Sözlük anlamı: “Giysi yapılan bir tür mavi, kaba pamuklu kumaş, blucin” dir.

Kot sözcüğünün Türkçeye yerleşmesinin asıl nedeni, bu ismin Türkiye’de blucini (özgün dil, ing.: blue jeans) üreten ilk kişinin soyadından geliyor olmasıdır. Türkiye’deki ilk kot üretimini yapan, Muhteşem Kot, 1940 yılında Fransa’ya yaptığı bir gezide blucinle karşılaşır. Sağlamlığına ve dikim tarzına hayran kalan Muhteşem Kot, bu kumaşı Türkiye’de üretmeye karar verir.
Türkiye’ye döndüğünde bu kumaşı üretmeyi başarır ve 1960 yılına gelindiğinde günde 200 adet üretimi yakalamıştır. Bu kumaş o dönemde özellikle köylüler ve işçiler tarafından çok tutulur. 1960 yılında KOT adını markalaştırırlar.

Ancak 1980’li yıllara (Özal dönemi) gelindiğinde serbest piyasa ekonomisiyle kapılar açılır ve yabancı markaların yerli piyasaya girmesiyle o günlere kadar birinci sırada olan Kot marka blucin artık ikinci sınıf olmuştur. Böylece satışları düşen firma 1992 yılında üretimi durdurur ve fabrikayı kiraya verir.
Kot pantolonun doğum yeri San Francisco olarak kabul ediliyor. San Francisco’nun içinde yer aldığı, 1850’lerde altın madenleri ile ünlü Kaliforniya eyaletine akın eden maceraperest altın arayıcılarının içinde biri vardı ki o altınla değil ticaret yaparak zengin olmayı kafasına koymuştu.
Bavyeralı 24 yaşındaki Levi Strauss dikiş malzemelerini, beş ay süren bir gemi yolculuğundan sonra San Francisco’ya ulaştırdı. Genç tüccarın mallarına inanılmaz bir talep oldu. Fakat bir top çadır bezi(kanvas) elinde kaldı. Bu kumaş için çareler arayan Levi Strauss’un aklına, altın arayıcılarının sert dayanıklı pantolonlara ihtiyaç duyduğu geldi. Böylece, genç tüccarın bir terziye götürerek sağlam dikişli pantolonlar diktirmesi ile 126 yıllık serüven başlamış oldu. Leke göstermediği için Levi Strauss tarafından lacivert renkte karar kılınan pantolonlar, altın madenlerinin yakınında pazarlanmaya başlandı ve inanılmaz ilgi gördü.

Evet yanlış duymadınız .Doğum yeri tüm dünya tarafından Amerika olarak kabul edilse de tarihçi Prof.Dr.Halil İnalcık’a göre kot pantolonun anayurdu Türkiye. İnalcık’ın tezine göre kot yani kaba pamuklu kumaş ilk kez 16. yüzyılda Batı Anadolu’da üretildi.

Dünya tarihini yazan 10 tarihçi arasında yer alan ve “Osmanlı tarihi babası” olarak tanınan Prof.Dr. Halil İnalcık’ın kot konusundaki tezi şöyle:”15-17. yüzyıllar arasında, Denizli ve Akhisar yöresinde çok fazla pamuk yetiştiriliyordu. Türk pamuğu ince elyaf değildi. Dolayısıyla yapılan kaba pamuklu elbiseleri, köylü ve fakir insanlar kullanırdı. Daha sonra pamuklular Hindistan’dan gelen mavi boya(çivit) ile boyanmaya başlandı.” İnalcık’ın tezine göre, günümüzde kabul edilenin tersine bir coğrafi süreç izledi kotun yolculuğu.
İzmir’e getirilen bu kaba mavi pamukluların ilk ihracatı 16. yüzyılda Fransa’nın Marsilya kentine oldu. Buradan da İspanyollar tarafından Amerika’daki kolonilerine götürülüp çiftliklerde çalışan Afrikalı zenci köleler ve kızılderililere giydirildi. Amerika’nın başarısı ise kot pantolonu bir sanayi haline dönüştürmekte oldu.”